Nie piękność czy inna Wenus, tylko paleolityczna Wielka Bogini.

Stylizowane figurki kobiece znalezione w Wilczycach, woj. świętokrzyskie.

XII tysiąclecie przed Chrystusem.
Znajdują się obecnie w Muzeum Archeologicznym w Warszawie.

Wenus paleolityczna, Wenus skądś tam, Wenus ...
Tak, chodzi mi o figurki i płaskorzeźby, chyba sięgające początków człowieka na świecie.
Marija Gimbutas w swojej bardzo ciekawej książce "The Language of the Goddess" przekazała swoją interpretację, kim były owe postacie o tak nietrafnie dobranym imieniu.

Prace tej nieżyjącej już archeolog to ciekawy i ważny głos w badaniu pradziejów. Stanowi potrzebną przeciwwagę do patriarchalnej interpretacji ludzkiej praprzeszłości. Jest to głos tym ciekawszy, że poparty bogatym materiałem wykopaliskowym.

Otóż figurki z Dolnych Vestonic, Willendorfu, Laussel, a także te poniżej, to różne przedstawienia tej samej Wielkiej Bogini w jej podstawowych aspektach: dawanie życia, władanie śmiercią, regeneracja i odnowa. Bogini była kreatorką życia, nie Wenus lub pięknością i z całą pewnością nie żoną żadnego boga.

Pokazywało się ją w wielu aspektach, antropomorficznie lub zoomorficznie,  lecz zawsze jest to ta sama niewidzialna bogini.

Terakotowa figurka z Beocji, I poł. VI w. przed Chr. Przedstawia ona Wielką Boginię w "wężowym kostiumie", udekorowanym zygzakami i równoległymi liniami, ze spiralami zamiast oczu i z bardzo ciekawym naszyjnikiem.

Eksponat z Muzeum Narodowego w Warszawie.

Figurki z Cyklad, "Sztywne Białe Damy", symbole śmierci. Zostały wykonane z białego marmuru, 2600-2400 przed Chr. Eksponaty w Muzeum Archeologicznym we Florencji, Włochy.

Bardzo ciekawe wyobrażenie Wielkiej Bogini, o symbolice trudnej wręcz do odczytania. Mamy tu głowę byka, kształt klepsydry, ewidentnie kobiecą postać, być może również żeńskie narządy rozrodcze, może księżyc jako rogi byka.

Bilcze Złote, Ukraina, 3700-3500 przed Chr.  Ta kościana plakietka była prezentowana na wystawie w Muzeum Archeologicznym w Warszawie.

Funkcje i wyobrażenia paleolitycznej i neolitycznej Wielkiej Bogini.
Źródło: M. Gimbutas, "The Language of the Goddess".

1. Dawczyni życia.
Przedstawiana antropomorficznie, rodząca lub jako dziewicza matka pod postacią niedźwiedzia, łani, klępy.

Tu zobacz opis

1a. Zapowiadająca śmierć i uśmiercająca.

Przedstawiana jako kobieta-sęp, kobieta-wąż, kobieta-sowa lub jako sowa, kruk, wrona, dzik, biały pies, jadowity wąż.

Kobiety-węże, Beocja, VI w. przed Chr. Eksponaty z Muzeum Narodowego w Warszawie.

1b. Regenerująca Vulva.

Przedstawiana jako owal lub obiekt w kształcie ziarna, jako trójkąt, jako siekiera.

Tu zobacz opis.

2. Dawczyni Wody Życia i Zdrowia.

Przedstawiana jako stojący pionowo, duży kamień (menhir), jako naczynie o akwanautycznym kształcie lub w kształcie ptaka.

2a. Bogini Śmierci.

Przedstawiana jako kość, z sowimi oczami lub bez, jako antropomorficzna Sztywna Biała Dama, czasami z cechami drapieżnego ptaka lub węża oraz jako straszna maska z cechami jadowitego węża (prekursorka głowy Gorgony)

Tu zobacz opis.

2b. Odnowicielka Życia.
W swojej funkcji regenerującej przedstawiana symbolicznie jako trójkąt z piersiami lub jako kształt klepsydry z łapami sępa/sowy zamiast rąk.

3. Przepowiadająca Przyszłość i Zapowiadająca Wiosnę.

Przedstawiana jako młoda kobieta w typie Artemidy oraz jako wiosenne ptaki: kukułka, wilga, jaskółka, skowronek, gołąb.

3a. Regenerujące Łono.

Przedstawiana zoomorficznie jako bukranion, ryba, żaba, ropucha, jeż, żółw, jaszczurka, zając. Antropomorfizowana jako kobieta-ryba, kobieta-żaba, kobieta-jeż.

4. Pomnażająca lub Zabierająca Dobra Materialne i Szczęście.

Przedstawiana jako połączenie ptaka wodnego i kobiety. Dobrym przykładem takiego wyobrażenia są figurki ze zdjęcia na początku wpisu:

Takie figurki to bardzo uproszczone, symboliczne wyobrażenie kobiety z ogromnym "tyłem", jak kuper u ptaka wodnego.

Inne symboliczne wizerunki Wielkiej Bogini w tej emanacji to kaczka, gęś, żuraw, łabędź, bocian, wąż. Jej święte zwierzę to baran.

4a. W swojej funkcji regenerującej, odnawiającej jest przeobrażona w pszczołę, motyla czy ćmę. Przedstawiana też jako antropomorficzna pszczoła, motyl lub inny owad. Często portretowana pomiędzy rogami byka.

Bogini wyobrażona jako pszczoła, z podwójnymi byczymi rogami i motylem w formie podwójnej siekiery (labrysa) nad głową. Dwa skrzydlate psy podkreślają temat. Knossos, Kreta, XV w. przed Chr.

Rysunek pochodzi z książki "The Language of the Goddess."

5. Ucieleśnienie Energii Życiowej, Uzdrowicielka, Opiekunka Domu i Rodziny.

Przedstawiana jako kobieta-wąż oraz jako wąż w koronie lub z rogami.

5a. Kolumna Życia.

Przedstawiana jako kolumna udekorowana falistymi liniami i łukami (związki z wodą). Także jako pionowo wyprostowany wąż, fallus, drzewo. Wyobrażenia te występują w powiązaniu z symbolami stawania się (macice, rogi, spirale, księżyc w nowiu, cały cykl księżycowy, psy, kozły, podnieceni mężczyźni).

6. Opiekunka Nowego Życia.

Przedstawiana jako niania z zawiniątkiem lub w typie Madonny (z dzieckiem na ręku), zarówno w opcji antropomorficznej jak i zoomorficznej (ptak, wąż, niedźwiedź).

Podwójne linie są częste przy wizerunkach matki z dzieckiem. Ta mocno schematyczna figurka pochodzi z Cypru, 2300-2000 przed Chr.

7. Dawczyni Sezonowej Płodności Ziemi.

Portretowana jako ciężarna kobieta (często dojrzała lub wręcz stara), czasem jako obojnak. Jej święte zwierzę to maciora. Ponadto symbolizuje ją wszystko, co jest metaforą ciężarnego brzucha - wzgórza, kamienie, piec, kobiece ciało, jaskinie.

8. Odnowa Natury na Wiosnę.
Przedstawiana jako młoda osoba z podniesionymi rękami. Symbolizują ją też wzgórza z kamieniem lub nierównością na górze, które przypominają pępek oraz wąż.

8a. Matka Umarłych.
Jej metaforą są  groby w kształcie jaja, pochwy, macicy lub całego ciała Bogini. Ten aspekt jest nierozerwalny z funkcją regenerującą Bogini.

Groby megalityczne z Irlandii. Więcej tutaj.

9. Podwójna Bogini.

Matka - Córka jako metafora wiosny - zimy.

Zobacz też:

Kujawskie cmentarzyska megalityczne.

Sztuka miasta sprzed 13 tysięcy lat.